Nazwa miasta wywodzi się od pruskiego słowa ilis, co znaczy czarny. To samo słowo w języku łotewskim oznacza błoto lub bagno. I tak, bałtosłowiańskie słowo ilu lub ilo znaczy zarówno czarny, brudny, jak i błoto bądź muł. Etymologia nazwy Naszego miasta jest zatem powiązana z bagnistą okolicą lub też z czarnym kolorem tafli Jezioraka.
Najstarsza nazwa Iławy wyrażona w pisowni łacińskiej, brzmiała Ylavia, w niemieckiej zaś Ylaw albo Ylau. Modyfikacja nazwy nastąpiła w XV wieku, kiedy to do słowa Ylavia dodano określenie Theuto Ilavia, Ilow Theutonicalis oraz Teutschen Eylaw. W wieku XVI zmieniono nazwę na Deutsch Eylau, która obowiązywała aż do roku 1945. Rok po ukończeniu II wojny światowej mieszkańcy miasta powrócili do średniowiecznej nazwy Ilavia, która w języku polskim brzmiała Iława.
Miasto zostało założone w roku 1305 na mocy przywileju komtura dzierzgońskiego Siegharda von Schwartzburga. Prawdopodobnie powstało ono, aby rozwijać kolonizację ziem regionu Iławy, a także aby pełnić rolę obronną. Iława była bowiem miastem granicznym położonym na szlaku łączącym ją z Malborkiem, który od 1309 roku stanowił siedzibę wielkiego mistrza krzyżackiego. Założycielem miasta był Niemiec, Wilhelm, i to on sprowadził do Iławy osadników niemieckich. W obrębie miasta mieszkali zatem wyłącznie Niemcy, w okolicach zaś Prusowie. W iławskich jarmarkach uczestniczyli także Polacy, ale nie wchodzili oni w poczet mieszkańców miasta. Dopiero po ostatniej wojnie polsko- krzyżackiej do Iławy zaczęli przybywać Polacy z sąsiednich ziem: chełmińskiej, michałowskiej i dobrzyńskiej. W XVII wieku była ich już znaczna ilość a ponadto zajmowali wysokie stanowiska w mieście. W XIX w rozpoczęto rozbudowę węzła komunikacyjnego. Zbudowano kanał łączący Jeziorak z Jeziorem Drwęckim, powstały nowe drogi, ale przede wszystkim Iława zyskała kontakt z innymi miastami dzięki uruchomieniu kilku linii kolejowych. Po rozbudowie kolei toruńsko-wystruckiej, w 1872r. linia kolejowa z Torunia przez Iławę dotarła do Olsztyna. W Iławie zbudowano wówczas dworzec kolejowy. Cztery lata później oddano do użytku odcinek Malbork-Iława, dzięki czemu wybudowano drugi dworzec kolejowy, zwany Iława Miasto. Nasze miasto zyskiwało coraz większe znaczenie pod względem komunikacyjnym a dzięki temu stawało się również rozwijającym się ośrodkiem przemysłowym. Co ważne, pod koniec XIX wieku zaczęli przyjeżdżać do Iławy turyści pragnący odpocząć nad Jeziorakiem i zwiedzać okoliczne zabytki.
Poza tym w latach 1910-1912 wzniesiono okazały noebarokowy gmach ratusza. Stanął on przy głównej ulicy, zwanej wówczas Kaiserstrasse.
Niestety sytuacja ta zmieniła się, gdy wybuchła I wojna światowa, w wyniku której Iława została bardzo osłabiona gospodarczo. Wkrótce przyszedł wielki kryzys ekonomiczny1930 roku, wskutek którego zarówno w Iławie jak i w całych Niemczech coraz większym poparciem cieszyła się partia hitlerowska.
W 1931r. rozpoczęto dwuletnią budowę nowego kościoła katolickiego, nazwanego później ,,Białym kościołem”.
Po kampanii wrześniowej 1939 roku Iława stała się częścią Prus Zachodnich. W mieście powstał obóz pracy dla mężczyzn i kobiet. Przebywający w nim Polacy, Żydzi i Rosjanie zmuszani byli do nieludzkiej pracy przy rozbudowie węzła kolejowego i w fabrykach. Kiedy w 1945 roku do miasta wkroczyły zwycięskie wojska armii rosyjskiej- plądrując dobytek Iławian, mordując i podpalając miasto- doprowadzili do niemal całkowitego zniszczenia Iławy. Iława została włączona w granice państwa polskiego i stopniowo zaczęli przybywać do niej polscy osadnicy z Pomorza., Mazowsza, regionu lubelskiego i kieleckiego. Po śmierci Stalina i Bieruta powstały tu nowe szkoły, wzrosła znacznie liczba mieszkańców, rozwijał się także przemysł. Iławianie doceniając walory naturalne i piękne położenie swego miasta inwestowali w rozwój turystyki. Iława miała stać się uzdrowiskiem przyciągającym wielu wczasowiczów. W trudnej rzeczywistości okresu PRL-u odskocznią od problemu była dla mieszkańców rozwijająca się lokalna kultura. W 1971 roku Stanisław Kumórka założył przy Zespole Szkół Budowlanych Szkolną Orkiestrę Dętą; w 1981 roku otwarto Szkołę Muzyczną I Stopnia; w 1983 Miejska Biblioteka Publiczna wraz z nową siedzibą otrzymała nazwę przebywającego niegdyś w Iławie poety- Edwarda Stachury a w 1986 powstał odnoszący sukcesy do dnia dzisiejszego chór „Camerata”. W 1990 roku w wyborach demokratycznych Iławianie wyłonili 28-osobową Radę Miejską a ta wybrała swego burmistrza, którym został sprawujący ten urząd do 2002 roku Adam Żyliński.
Od tego czasu Iława jest miastem wciąż rozwijającym się gospodarczo, kulturalnie a przede wszystkim turystycznie.
Dziś Iława to 34-tysięczne miasto położone w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim.
ww. historia Iławy została pobrana ze strony : http://www.ilawaonline.pl/historia-ilawy/index.ph
